กองทุนประกันภัยพิบัติ : มาตรการฟื้นความเชื่อมั่น

ฝ่ายนโยบายเศรษฐกิจการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย

หากใครติดตามข่าวในแวดวงเศรษฐกิจการเงิน คงจะทราบข่าวการเปิดจาหน่าย “ กรมธรรม์ภัยพิบัติ” ของ กองทุนส่งเสริมการประกันภัยพิบัติ ในวันพุธที่ 28 มีนาคม 2555 ที่ผ่านมา ซึ่งเป็นงานที่รัฐบาลให้ความสาคัญมาก โดยนายกรัฐมนตรีมาเป็นประธานเปิดงานด้วยตนเอง หลายคนอาจจะสงสัยว่ากองทุนนี้มีที่มาที่ไปอย่างไร เหตุใดจึงมีความสาคัญมากต่อธุรกิจประกันภัยไปจนถึงเศรษฐกิจโดยรวม ในฐานะที่ผมได้มีโอกาสได้พบปะแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผู้ประกอบการหลายราย ทั้งฝ่ายโรงงานอุตสาหกรรมซึ่งเป็นผู้ซื้อประกันภัย และฝ่ายบริษัทประกันซึ่งเป็นผู้ขายประกันภัย จึงอยากนาเรื่องราวที่ได้รับรู้มาเล่าสู่กันฟังครับ

มหาอุทกภัยที่เกิดขึ้นในปี 2554 ได้สร้างความเสียหายแก่เศรษฐกิจอย่างมหาศาล แต่ผู้ที่มีประกันอุทกภัยคงเบาใจได้บ้างเนื่องจากมีบริษัทประกันภัยเป็นผู้รับผิดชอบความเสียหายตามสัญญาที่ตกลงกัน จากข้อมูลของสานักงานคณะกรรมการกากับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย ( คปภ.) พบว่ามีผู้ยื่นขอรับค่าสินไหมทดแทนทุกประเภทรวมกันสูงถึง 4.8 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นความเสียหายในภาคอุตสาหกรรม ซึ่งต้องมีการประเมินความเสียหายที่แท้จริงโดยผู้เชี่ยวชาญก่อนจ่ายค่าสินไหมทดแทน นอกจากนี้ การจ่ายเงินจะจ่ายเป็นงวดตามข้อตกลงกับผู้ซ่อมแซมหรือการนาเข้าเครื่องจักร เช่น จ่ายงวดแรกเมื่อทาหนังสือ L/C งวดถัดไปจ่ายเมื่อเครื่องจักรลงเรือ งวดสุดท้ายจ่ายเมื่อเครื่องจักรมาถึงท่าเรือของไทย เป็นต้น

โดยปกติ บริษัทประกันภัยของไทยไม่ได้รับความเสี่ยงไว้เองทั้งหมด แต่ส่งต่อความเสี่ยงประมาณ 90% ไปยังบริษัทรับประกันภัยต่อ (Reinsurer) ในต่างประเทศ โดยยอมจ่ายค่าเบี้ยประกันภัยต่อให้แก่ Reinsurer ดังนั้น หากบริษัทเก็บเบี้ยประกันภัยจากลูกค้าได้มากกว่าเบี้ยประกันภัยต่อที่จ่ายให้ Reinsurer บริษัทประกันภัยจะมีกาไรและสามารถดาเนินธุรกิจต่อไปได้ สาหรับอุทกภัยในปี 2554 นั้น Reinsurer ได้ตกลงรับประกันภัยต่อไว้ก่อนแล้ว จึงเป็นผู้รับผิดชอบจ่ายค่าสินไหมทดแทน 90% ตามที่รับความเสี่ยงไว้ ซึ่งทาง ธปท. เริ่มเห็นเม็ดเงินส่วนนี้ไหลเข้ามาในไทยบางส่วนแล้ว โดยเฉพาะจาก Reinsurer สัญชาติญี่ปุ่น

แต่หลังจากเหตุการณ์มหาอุทกภัย ซึ่งเป็นช่วงปลายปีที่บริษัทประกันภัยจะต้องต่อสัญญาสาหรับปี 2555 กับ Reinsurer ทาง Reinsurer ไม่ยอมรับประกันภัยต่อ หรือ ยอมรับแต่เพิ่มค่าเบี้ยประกันภัยต่อในอัตราที่สูงขึ้นมาก จากเดิมไม่ถึง 1% เป็น 10-15% ของมูลค่าความเสี่ยงสูงสุด (PML: Probable Maximum Loss) บริษัทประกันภัยของไทยจึงไม่สามารถขายประกันภัยให้ลูกค้าได้เพราะต้นทุนสูงขึ้นมาก หรือต้องเรียกเก็บ

เบี้ยประกันภัยจากลูกค้าสูงมากเพื่อชดเชย ขณะที่ความต้องการซื้อประกันภัยทั้งจากภาคครัวเรือนและภาคธุรกิจพุ่งสูงขึ้น ธุรกิจประกันภัยจึงอยู่ในภาวะที่ผู้ขายประกันมีอานาจต่อรองมากกว่า หรือที่ศัพท์เฉพาะในวงการประกันเรียกกันว่า Hard market

เมื่อกลไกตลาดไม่สามารถช่วยให้ธุรกิจประกันภัยดาเนินต่อไปได้อย่างปกติ รัฐบาลจึงต้องเข้ามามีบทบาทโดยการจัดตั้ง “ กองทุนส่งเสริมการประกันภัยพิบัติ” เพื่อทาหน้าที่แทน Reinsurer ต่างประเทศ ซึ่งเป็นวิธีเดียวกับที่หลายประเทศใช้เมื่อมีเหตุการณ์ภัยพิบัติขนาดใหญ่เกิดขึ้น อาทิ ในญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา ไต้หวัน บราซิล

กองทุนส่งเสริมการประกันภัยพิบัติจัดตั้งขึ้นตามพระราชกาหนดเมื่อวันที่ 26 มกราคม 2555 โดยใช้งบประมาณจากเงินกู้ 50,000 ล้านบาท กลไกการทางานของกองทุนฯ คือ บริษัทประกันภัยของไทยทุกแห่ง จะเป็นผู้ขายกรมธรรม์ภัยพิบัติซึ่งครอบคลุมภัยพิบัติน้าท่วม พายุ และแผ่นดินไหว และส่งต่อความเสี่ยง 99% ให้แก่กองทุนฯ ธุรกิจประกันภัยจึงสามารถดาเนินต่อไปได้ กลไกนี้ช่วยให้ Reinsurer ต่างประเทศเห็นว่าบริษัทประกันภัยของไทยมีทางเลือกส่งต่อความเสี่ยงไปยังที่อื่น ส่งผลให้เบี้ยประกันภัยต่อปรับลดลงมาจาก 10-15% เหลือ 5-6% นอกจากนี้ ยังมี Reinsurer รายใหม่เข้ามาในตลาดของไทยอีกด้วย เช่น Berkshire Hathaway

สาหรับเงื่อนไขของกรมธรรม์ภัยพิบัติที่เริ่มขายเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2555 จะแบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ 1) บ้านเรือนที่อยู่อาศัย เบี้ยประกันภัย 0.50% ของวงเงินคุ้มครอง 2) กลุ่ม SME ( มูลค่าทรัพย์สินน้อยกว่า 50 ล้านบาท) เบี้ยประกันภัย 1.00% ของวงเงินคุ้มครอง และ 3) ภาคอุตสาหกรรม เบี้ยประกันภัย 1.25% ของวงเงินคุ้มครอง โดยบ้านเรือนที่อยู่อาศัยคุ้มครองไม่เกิน 1 แสนบาท ส่วนกลุ่ม SME และภาคอุตสาหกรรมจะคุ้มครองแบบจากัดความรับผิด (Sublimit) อยู่ที่ 30% ของมูลค่าทรัพย์สินที่ทาประกันภัยพิบัติ

บางคนอาจกังวลว่ากองทุนฯ จะสามารถจ่ายค่าสินไหมได้หมดหรือไม่หากเกิดภัยพิบัติขึ้นจริง ขณะนี้กองทุนมีทางเลือกสามารถไปซื้อประกันภัยต่อกับ Reinsurer ได้ หากเบี้ยประกันภัยต่ออยู่ที่ 5% และต้องการส่งต่อมูลค่าความเสี่ยงสูงสุด (PML) ขนาดเท่ากับค่าสินไหมที่มีการเรียกร้องในปีนี้ที่เท่ากับ 480,000 ล้านบาท จะต้องจ่ายเบี้ย 24,000 ล้านบาท ซึ่งเงินกองทุนที่มีอยู่ก็สามารถจ่ายได้ และเมื่อมองทางด้านรายรับ โรงงานอุตสาหกรรมที่ซื้อประกันภัยในปัจจุบันมีมูลค่าประมาณ 8 ล้านล้านบาท หากทุกโรงงานซื้อประกันภัยพิบัติและจ่ายเบี้ยประกัน 1.25% ของวงเงินคุ้มครอง 30% กองทุนฯ จะได้รับเบี้ยประกันปีละ 30,000 ล้านบาท นั่นหมายความว่ากองทุนนี้มีโอกาสอยู่ได้ด้วยตัวเองในระยะยาว ซึ่งผมก็เห็นด้วยที่เราจะมี

กองทุนนี้เช่นเดียวกับต่างประเทศเพื่อดูแลระบบประกัยภัยพิบัติ เพราะเมื่อเกิดเหตุขึ้นกลไกตลาดจะไม่สามารถทางานได้ตามปกติ

โดยสรุป กองทุนส่งเสริมประกันภัยพิบัติเป็นมาตรการที่ช่วยให้ 1) เศรษฐกิจได้รับความคุ้มครองจากประกันภัยพิบัติอย่างเป็นระบบ 2) ประชาชนและธุรกิจ โดยเฉพาะ SME สามารถเข้าถึงประกันภัยพิบัติได้ในราคาที่เหมาะสม ถึงแม้อัตราเบี้ยประกันภัยจะสูงกว่าในอดีต แต่ยังต่ากว่าราคาตลาดที่ไม่มีการแทรกแซง 3) การจ่ายค่าสินไหมทดแทนกรณีอุทกภัยทาได้รวดเร็วขึ้น เนื่องจากใช้ระดับความสูงของน้าท่วมจากพื้นบ้านเป็นเงื่อนไขในการจ่ายเงิน และระบบคุ้มครองแบบจากัดความรับผิด (Sublimit) 4) เบี้ยประกันภัยต่อลดลงเข้าสู่อัตราที่สมดุลมากขึ้น และ 5) ผู้ประกอบการมีความมั่นใจมากขึ้น เนื่องจากรัฐบาลเข้ามาช่วยให้กระบวนการประกันภัยสามารถดาเนินการต่อไปได้

เผยแพร่ในหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ 17 เมษายน 2555